Przewodnik - oświetlenie akwarium

Akwarium otwarte 1) lampy akwarystyczne podwieszane nad akwarium lampy na świetlówki T8/T5 (1a) lampy HQI (metalohalogenowe) (1b) lampy HQL (halogenowe) (1c) lampki kompaktowe do NANO akwarium (1d)   sposoby mocowania lamp nad akwarium (1e) 2) ramki oświetleniowe nakładane na akwarium   Akwarium z przykrywą 3) pokrywy akwariowe - informacje ogólne standardowe pokrywy z tworzywa (3a) pokrywy z profili aluminiowych (3b) pokrywy ze spienionego PCV (3c) szyby nakrywowe (3d) belki oświetleniowe (3e) Programy komputerowe Kalkulator oświetlenia (4a)

Podział ze względu na rodzaj źródła oświetlenia Oświetlenie metalohalogenowe (HQI) (5a) Oświetlenie rtęciowohalogenowe (HQL)(5b) Oświetlenie żarowe (5c) Oświetlenie kompaktowe (5d) Oświetlenie jarzeniowe (świetlówki T5 i T8) (5e) Oświetlenie diodowe LED (5f) Najczęściej zadawane pytania nt. oświetlenia Czym różnią się świetlówki T5 od T8? Czy akwarium odkryte grozi wilgocią w domu? Ile Wat światła na litr potrzebuje moje akwarium? Jak obliczyć zapotrzebowanie na światło moich roślin? Które z roślin akwariowych nie potrzebują mocnego światła? Jeśli dołożę oświetlenie - ile będę płacił za prąd co miesiąc? Jak dołożyć świetlówki do standardowej czarnej pokrywy? Jakie są moce i długości świetlówek T5? Jakie są moce i długości świetlówek T8? Jakie są moce żarników HQI? W jaki sposób zamówić lampę w sklepie roslinyakwariowe.pl? Jak zamówić pokrywę na wymiar? Z jakich elementów składa się dobra pokrywa? Akwarium otwarte czy z pokrywą - polemika Czym oświetlić małe akwarium? Dlaczego wszyscy piszą, że minimalne natężenie światła w akwarium, niezbędne dla roślin to 0.5W/l ?

Treść przewodnika:

1) Lampy akwarystyczne podwieszane nad akwarium

Akwarium otwarte

Akwarium otwarte - akwarium bez pokrywy oświetleniowej z możliwością obserwacji wnętrza akwarium od góry. Jest to obecnie najmodniejszy rodzaj akwarium, zalecany szczególnie do wnętrz o nowoczesnym charakterze.

Zalety:
- niezwykle efektowne, szczególnie w połączeniu z akwarium ze szkła Opti White (czytaj więcej...)
- możliwość obserwacji akwarium z góry
- najlepsze rozwiązanie w przypadku małych akwariów typu cube (nano akwarium)

Wady:
- ryzyko wyskakiwania niektórych gatunków ryb (w warunkach stresowych)
- ryzyko nadmiernej wilgoci (jedynie w pomieszczeniach z brakiem wentylacji)
- powstawanie błony bakteryjnej na powierzchni wody (łatwe do usunięcia poprzez skierowanie wylotu filta ku powierzchni bądź zastosowanie skimmera (czytaj więcej...)

 

Akwarium otwarte to może być oświetlone za pomocą odpowiedniej lampy. Jest na to kilka sposobów:

• Za pomocą lampy zawierającej świetlówki (świetlówki T5 lub t8) (1a)
• Za pomocą lampy HQI (1b)
• Za pomocą lampy HQL (1c)
• Za pomocą lampki kompaktowej (w przypadku małych akwariów) (1d)
• Za pomocą lamp z białymi diodami LED (5f)

1a) Lampy na świetlówki (t5 lub T8)

Cechą charakterystyczną tych lamp jest możliwość zamontowania ich na stalowych linkach zwieszanych z sufitu, na specjalnym haku zakotwiczonym w ścianie, lub na specjalnym stojaku. W przypadku niektórych modeli (Hagen, Hailea) istnieje możliwość mocowania lampy na specjalnych uchwytach na krawędziach akwarium.

Żrodło światła: świetlówki T5 lub T8

Różnice pomiędzy oświetleniem T5 a T8:

• ok 40% więcej światła w porównaniu do T8
• mniejsza średnica świetlówki T5
• świetlówki T5 posiadają większą gęstość strumienia świetlnego
• brak efektu migotania świetlówek na końcach (elektroniczne stateczniki) - mniejsze zużycie prądu na opory wewnętrzne zapłonnika
• możliwość założenia w pokrywie 120 x 40 cm aż 6 T5 świetlówek o mocy 54W (w sumie 324 W), standardowo w pokrywach 120 cm umieszcza się 2 do 4 świetlówek typu T8 o mocy 30W (w sumie 60 albo 120 W)

 

1b) Lampy HQI (metalohalogenowe)



Lampa HQI
Cechą charakterystyczną tych lamp jest użycie żródła światła w postaci żarników metalohalogenowych (HQI). Montaż lamp wygląda identycznie jak w przypadku lamp na świetlówki - czyli możemy je podwiesić nad akwarium lub zamocowan na krawędziach zbiornika (tylko niektóre modele).

Żrodło światła: żarnik HQI: 70W, 150W (trzonek Rx7s) lub 250W (trzonek Fc2)

Oświetlenie HQI (metalohalogenowe) - obecnie najpopularniejsze obok świetlówek T5 żródło światła w akwarium. Do akwarystyki słodkowodnej przywedrowało dzięki akwariom morskim -w których wykorzystuje się te same lampy HQI. Różnica występuje w parametrach żarników wykorzystywanych w lampach. O ile w akwarystyce morskiej wykorzystuje się żarniki o temperaturze barwowej 10 00-15 000K w akwarystyce śłodkowodnej wykorzystujemy żarniki 4000, 6500 i 8000K - które są odpowiednie do prawidłowego procesu fotosyntezy roślin.

Zalety oświetlenia HQI:
- światło najbardziej zbliżone do naturalnego światła dziennego
- światło ciągłe, bez migania jak w przypadku świetłowek T8 (nie dotyczy świetlówek T8 na statecznikach elektronicznych oraz świetlówek T5)
- wysoka estetyka lamp dostępnych na rynku
- światło najbardziej zbliżone do naturalnego światła dziennego - wysoka wydajność świetlna dzięki możliwości zastosowania żarników: 70W, 150W i 250W
- możliwość łatwego uzyskania natężenia światła ponad 1W/l
- niskie koszty eksloatacji (mimo dużego wydatku na początek) -żarniki należy wymieniać nie częściej niż raz na 2 lata
- możliwość mieszania ze świetłówkami T5 w celu uzyskania najlepszego odwzorowania barw w akwarium (wybrane modele ze światłem HQI+T5)

Wady oświetlenia HQI:
- mocne, często oślepiające światło, co skłania do zastosowania dodatkowych osłon od przodu lampy (przy lampach DIY lub tanich lampach sprowadzanych z chin)
- odległość od żarnika do statecznika nie może przekraczać 1.5m
- relatywnie wysoka cena w porównaniu do lamp świetlówkowych (lecz dużo niższe koszty ekpsloatacji)

Na co zwracać uwagę?

Statecznik elektroniczny: Kupując lampę HQI wybieraj model ze statecznikiem elektronicznym. Jest to statecznik nowej generacji, które w przeciwieństwie do statecznika indykcyjnego nie hałasuje po jakims czasie (charakterystyczne buczenie lamp starego typu i halopaków), nie nagrzewa się tak mocno jak statecznik indukcyjny i jest bardziej energooszczędny.

Barwa żarnika: Kupując lampę HQI zwróć uwagę na rodzaj żarnika. Pamiętaj, że w akwarystyce słodkowodnej wykorzystuje się żarniki o temperaturze barwowej 4000, 6500 i 8000K

Trzonek żarnika: zwróć uwagę na trzonek żarnika. Żarnik 70W i 150W posiadają trzonek Rx7s i mogą być montowane zamiennie. Natomiast żarnik 250W posiada trzonek Fc2 i może być zamontowany jedynie w lampie, która posiada taki uchwyt.

 

1c) Lampy HQI (rtęciowe)

 

Lampy rtęciowe były szeroko stosowane w latach '80 jako zamiennik świetlówek do większych akwariów (wysokość powyżej 60cm). W tej chwili zostały zastąpione bardziej wydajnym oświetleniem HQI.

Żrodło światła: żarnik HQL 125W

 

 

 

 

 

1d) Lampki kompatkowe do NANO akwarium

 

Właściciele małych akwariów i kostek OptiWhite bardzo często stają przed problemem oświetlenia tak małego zbiornika. Naprzeciw naszym potrzebom wychodzą producenci akcesoriów akwarystycznych oferując nam małe lampki mocowane na krawędzi zbiornika.

 

 

 

1e) Sposoby mocowania lamp nad akwarium

Lampy akwarystyczne możemy zamocować na 4 sposoby:

- zamocowanie do sufitu (potrzebne będą specjalne automatyczne linki do mocowania lampy)
- zamocowanie do specjalnej szafki akwariowej z nadbudową (bez potrzeby niszczenia sufitu)
- mocowanie na krawędziach akwarium (samoróbki) lub umieszczonej na krawędziach szyb za pomocą specjalnych uchwytów (lampy firmowe).
Zobacz przykłady. Linki do lamp firmowych: lampa Hagen Glo (kliknij), lampa Wiepro (kliknij), lampa Atman (kliknij), lampa Hailea (kliknij), lampa Resun (kliknij)
- mocowanie na metalowym uchwycie (tzw. standzie) - mocowanie na pręcie wychodzącym od dołu zza szafki
- mocowanie na wysięgniku do ściany

 

2) Ramki oświetleniowe nakładane na akwarium

Ramki oświetleniowe stosuje się wyłącznie w przypadku zastosowania lamp podwieszanych nad akwarium. Ramka ma na celu maskowanie wzmocnień akwarium w przypadku akwariów z cieńszego szkła wymagającego zastosowań szklanych wzmocnień wzdłużnych. Inną rolą ramki jest ochrone przed oślepiającym blaskiem lampy akwarystycznej.

 

3) Pokrywy akwariowe - informacje ogólne

3a) Pokrywy z plastiku

Standardowe pokrywy z czarnego lub beżowego plastiku nazywane są potocznie "wydmuszkami".
Są to najtańsze pokrywy dodawane do niskobudżetowych zestawów akwariowych, w których wykorzystuje się minimalną ilość żródeł światła i najtańsze podzespoły elektroniczne. Z uwagi iż pokrywy te wykonywane są na podstawie gotowych form - są one dostępnie jedynie w kilku standardowych rozmiarach i nie ma możliwości zamawówienia takiej pokrywy na dowolny wymiar.

Zalety:
- bardzo niska cena
- mozliwość rozbudowy oświetlenia we własnym zakresie za pomoca gotowych zestawów modernizacji pokrywy

Wady:
- zbyt mała ilość światła do uprawy roślin
- stosowanie wyłącznie oświetlenia t8
np. do akwarium 60l dodawana jest 1 świetłowka 15W, gdzie absolutne minimum to 30W
do akwarium 112l stosuje się 2x18W, gdzie minimum dla większości gatunków roślin to ok 50W światła
- oświetlenie montowane "na sztywno" - brak możliwości przesuwania belek oświetleniowych, należy ściągnąć pokrywę przy zabiegach pielęgnacyjnych w akwarium
- niska estetyka (z nielicznymi wyjątkami)

 

3b) Pokrywy z profili aluminiowych

Obecnie największą popluarnością cieszą się pokrywy wykonywane z aluminium. Stwarza to możliwość zastosowania dowolnej okleiny imitującej naturalną fakturę drewna - co zwiększa wybór kolorystyczny pokryw (wybór kolorów zaczyna się już od 6 wzorów kolorystycznych)..

Zalety:
- wysoka trwałość
- możliwość zamówienia dowolnej pokrywy na wymiar
- zastosowanie belek oświetleniowych, które można przesuwać na szerokość akwarium
- możliwość dowolnej konfiguracji belek oświetleniowych ograniczona wylącznie szerokością akwarium
- możlwiość zastosowania świetlówek T8 i T5
- możliwość manipulacji w akwarium bez potrzeby podnoszenia pokrywy (niektóre modele)
- mozliwość rozbudowy oświetlenia we własnym zakresie za pomoca gotowych zestawów modernizacji pokrywy

Wady:
- stosunkowo wysoka cena w porównaniu do pokrywy plastikowej

 

 

3c) Pokrywy ze spienionego PCV
Istnieje możliwość własnoręcznego wykonania pokrywy ze spienionego PCV - sama konstrukcja może być dostosowana do własnych potrzeb, wymagana jest jedynia odrobina wiedzy nt. elektroniki zasilania świetlówek.

 

 

3d) Szyby nakrywające do akwarium
Szyby nakrywowe pochodzą jeszcze z czasów, gdy akwarium oświetlane było zwykłą belką oświetleniową (bez pokrywy). Najczęściej były to szyby ze szkła 4mm z wyciętym rogiem na miejsce do podawania pokarmu. Były prawdziwą zmora akwarystów ze względu na intensywne osadzanie się węglany wapnia i konieczności regularnego czyszczenia szyby z osadu, który ograniczał dostępność światła.

Obecnie szyby nakrywowe wykorzystuje się jedynie w akwarium ze specyficznymi gatunkami ryb skaczących, typu motylowiec - nie ma żadnych innych wskazać do ich stosowania w akwarium.

 

3e) Belki oświetleniowe do pokryw

Belki oświetleniowe to gotowe moduły do zamontowania w dowolnej pokrywie. Belka zawiera elektronikę oraz przewód z wtyczką prądową. Zakupująć gotowę belkę nie interesuje nas już schemat łączenia poszczególnych elementów a jedynie sposób montażu belki w naszej pokrywie.
W przypadku pokrywy aluminiowej belkę dobieramy według producenta - do pokrywy Diversa pasują belki firmy Diversa, do Aquaboro - belki Aquaboro itd.

 

4) Program komputerowy - kalkulator oświetlenia

Program stanowi próbę określenia ilości potrzebnego światła dla roślin - ma na celu pomóc początkującemu akwaryście przy wstępnym wyborze oświetlenia. Oblicza on minimalną potrzebną ilość światła w WATach przy uwzględnieniu takich czynników jak rodzaj oświetlenia, odległośc żrodła światła od powierzchni wody, rozmiarów zbiornika (a przede wszystkim jego wysokości), obecności szyby nakrywowej czy w koncu wymagań konkretnej grupy roślin. Proszę mieć na uwadze, że są to jedynie wyniki orientacyjne!

 

5c) Oświetlenie żarowe

Oświetlenie żarowe, czyli popularne żarówki były szeroko stosowane w pierwszych latach akwarystyki w Polsce. Dodatkową zaleta tego typu oświetlenia było ogrzewanie wody, żarównę zanurzało się do połowy w wodzie, gdzie pełniła ona rolę grzałki akwariowej.

Obecnie, ze wzgłędu na małą wydajnosć świetlną w porównaniu do poboru mocy - żarówki zostały w wyparte przez popularne kompatkowe żarniki energooszczędne oraz świetlówki.

5d) Oświetlenie kompaktowe

Oświetlenie kompaktowe zastąpiło tradycyjne świetłowki.
Popularne kompaty wyśtepują w róznych wersjach:

W zależności od trzonka świetlówki:
- duży lub mały gwint żarówkowy
- G23
- 2G11
- z trzonkiem japońskim (świetlówki do Solar Mini)

W zależnośći od mocy:
- 5W
- 7W
- 9W
- 11W
- 13W
- 15W
- 18W
- 24W
- 26W
- 27W
- 36W

 

 

5e) Oświetlenie jarzeniowe (świetlówki T5 i T8)
Jarzeniówki

 

Różnice pomiędzy oświetleniem T5 a T8:

• ok 40% więcej światła w porównaniu do T8
• mniejsza średnica świetlówki T5
• świetlówki T5 posiadają większą gęstość strumienia świetlnego
• brak efektu migotania świetlówek na końcach (elektroniczne stateczniki) - mniejsze zużycie prądu na opory wewnętrzne zapłonnika
• możliwość założenia w pokrywie 120 x 40 cm aż 6 T5 świetlówek o mocy 54W (w sumie 324 W), standardowo w pokrywach 120 cm umieszcza się 2 do 4 świetlówek typu T8 o mocy 30W (w sumie 60 albo 120 W)

 

 

 

5f) Oświetlenie diodowe LED

Diody LED określane są mianem przyszłości sztucznego oświetlenia. W akwarystyce jest to dopiero nowość, aczkolwiej pojawiły się już pierwsze lampy i pokrywy akwariowe bazowane na diodach LED (produkty jeszcze niedostępne w Polsce).

Zalety:
- bardo niski pobór pradu
- długa żywotność - kilkadzisiąt lat
- małe rozmiary - możliwość stosowanie superpłaskich paneli i lamp oświetleniowych
- praktycznie dowolny sposób konfiguracji zapewniony dzięki doborowi diod

Wady:
- bardzo wysoka cena
- brak dostępności w Polsce